13 phút đọc
Sàn giao dịch Crypto
Lệnh giao dịch crypto
Lệnh giao dịch crypto là các yêu cầu mua hoặc yêu cầu bán một lượng tiền điện tử cụ thể nhất định ở một mức giá nhất định. Nghĩa là khi bạn muốn mua hoặc muốn bán tiền điện tử của bạn cho người khác, bạn sẽ cần đặt lệnh giao dịch crypto.
Và, nó có nghĩa là bạn phải thực hiện các lệnh giao dịch crypto này ở các chợ hoặc các sàn. Những sàn giao dịch crypto là nơi cho phép người mua và người bán đạt được thỏa thuận đó.
Coin và Token là gì trong crypto?
Mặc dù mọi người vẫn gọi Token và Coin giống nhau, nhưng trong thực tế thì đây là 2 loại khác nhau. Đồng Coin là đơn vị gốc của mạng blockchain mà chúng được xây dựng trên đó. Còn token không phải là gốc của mạng blockchain cơ bản. Chúng hoạt động trong smart contact mà chúng được xây dựng trên đó. Ví dụ bao gồm các giao thức Tether, MakerDAO và Aave trên blockchain Ethereum.
Token trong crypto là một đơn vị giá trị được phát hành bởi sàn giao dịch. Và người dùng sẽ dùng token để giao dịch trên các nền tảng phi tập trung.
Token NFT (Non-fungible tokens) đại diện cho quyền sở hữu một tài sản cụ thể, vì vậy khi bạn gửi tài sản NFT của mình cho người khác, nó sẽ được chuyển thủ công từ ví kỹ thuật số của bạn sang ví của người nhận.
Coin token còn gọi là đồng tiền token. Đồng tiền Token không phải là tiền tệ truyền thống. Đây là một dạng tài sản số. Người ta dùng đồng tiền Token để đại diện cho quyền sử dụng dịch vụ, cổ phần trong một dự án, hoặc quyền lợi khác.
Không giống như tiền coin, token đại diện cho tài sản kỹ thuật số hoặc tài sản thực tế. Nó cũng đại diện cho những gì người nắm giữ sở hữu, nhưng được mã hóa.
Nghĩa là bạn có thể sử dụng coin để mua token. Nhưng số lượng coin bạn trả sẽ phụ thuộc vào giá trị của tài sản cơ bản. Hơn nữa, một số token như token NFT không chia sẻ tính thanh khoản của tiền mã hóa như coin.
- Mục đích tài chính: Trong không gian DeFi, các token được sử dụng để tạo điều kiện cho việc cho vay, tiết kiệm tiền điện tử, bảo hiểm, giao dịch và cũng là một cách để kiếm thu nhập thụ động. Ngoài ra, các nhà đầu tư có thể nắm giữ các token như một kho lưu trữ giá trị giống như bất kỳ loại tiền điện tử nào khác;
- Mục đích đầu tư dự án: Các dự án tiền điện tử có thể được xem như các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO). Điều này có nghĩa là chúng không có bất kỳ sự quản lý trung tâm nào. Quá trình ra quyết định được chuyển giao cho các nút trong mạng. Do đó, blockchain đã giới thiệu một cơ chế đồng thuận cho phép các nút bỏ phiếu về trạng thái của các giao dịch trong blockchain hoặc bất kỳ thay đổi giao thức nào. Để tham gia vào quá trình ra quyết định, những người tham gia phải nắm giữ token của đồng tiền điện tử của dự án.
- Mục đích hoán đổi tài sản số: Bạn có thể lấy một token DAI trên giao thức MakerDAO và hoán đổi nó với một token DAI khác. Không quan trọng bạn nắm giữ đơn vị nào vì chúng phục vụ cùng một mục đích. Do bản chất này, chúng được coi là token có thể thay thế — có thể hoán đổi cho nhau.
- Mục đích huy động vốn: Mã token bảo mật trở nên khá phổ biến vào năm 2017 khi các công ty tiền điện tử sử dụng chúng để huy động vốn thông qua các đợt chào bán tiền xu ban đầu (ICO). Nói một cách đơn giản, ICO là một loại hình tài trợ khởi nghiệp, nhưng thay vì sử dụng tiền pháp định, các nhà đầu tư sử dụng tiền điện tử. Tham gia ICO sẽ giúp bạn có quyền sở hữu một phần dự án tiền điện tử, như cổ phiếu hoặc cổ phiếu lẻ trên thị trường truyền thống
Sàn giao dịch CEX
Sàn giao dịch tập trung CEX
Centralized Exchange nghĩa là sàn giao dịch tập trung, gọi tắt là sàn CEX. Sàn giao dịch tập trung CEX là một loại sàn giao dịch tiền điện tử được điều hành bởi một công ty sở hữu theo cách tập trung.
Các sàn CEX thực hiện khớp lệnh giữa người mua và người bán bằng cách thu thập lệnh của họ trong một “sổ lệnh”. Sàn CEX đóng vai trò là trung gian giao dịch đáng tin cậy giữa người mua và người bán. Và các giao dịch crypto này thực hiện thông qua một tập hợp các lệnh mua và bán do các nhà giao dịch cá nhân đăng.
Lệnh giao dịch là các yêu cầu mua hoặc bán một lượng tiền điện tử cụ thể nhất định ở một mức giá nhất định. CEX tổng hợp các lệnh từ người dùng của họ và sau đó sử dụng phần mềm đặc biệt để khớp và thực hiện các lệnh mua và bán tương ứng.
Về nguyên tắc người dùng ở sàn CEX không trao đổi tiền mã hóa hoặc tiền thực tế với nhau. Thay vào đó, khi họ gửi tiền vào một sàn giao dịch, sàn giao dịch sẽ tiếp quản quyền lưu ký các tài sản đó và phát hành một lượng tiền IOU tương ứng cho người giao dịch. Nghĩa là sàn CEX nợ bạn một lượng tiền tương đương với tiền bạn gửi vào sàn CEX.
Sàn giao dịch CEX theo dõi nội bộ IOU của mọi người dùng khi chúng được trao đổi trong các giao dịch và chỉ chuyển đổi chúng thành tiền tệ thực tế tại thời điểm rút tiền.
Lợi thế lớn nhất của sàn CEX đó là tốc độ giao dịch nhanh và chi phí thấp. Ưu điểm này có được nhờ các giao dịch đều được xử lý tại 1 điểm duy nhất. Điểm trung gian này là nơi có quyền duyệt lệnh duy nhất, không phải thông qua nhiều nơi khác.
Vì vậy, nếu người mua và người bán cùng đặt lệnh ở sàn CEX thì giao dịch này là tối ưu nhất. Nó cũng tương tự như khi bạn thực hiện chuyển tiền cùng 1 ngân hàng vậy đó.
Tuy nhiên, việc sàn CEX phụ thuộc vào một thực thể trung tâm duy nhất cũng dẫn đến một số bất lợi.
- Đầu tiền là sàn CEX không tiết lộ hoạt động nội bộ của mình cho người dùng. Và nó dẫn đến thiếu minh bạch. Bạn cũng có thể thấy nó tương tự như các ngân hàng hiện nay. Bạn không biết gì về hoạt động của họ. Bạn cũng không chắc chắn rằng tiền gửi của bạn có được lưu trữ đúng mục đích hay không.
- Khi 100% hoạt động được giao cho 1 điểm giao dịch, bạn đang tạo điều kiện cho các hoạt động gian lận như giao dịch rửa tiền và thao túng giá. Hoặc đôi khi là mất tiền vì không được quản lý chặt chẽ.
- Tiếp theo là về phí giao dịch. Nhìn chung bạn không có sự lựa chọn nên phí giao dịch sẽ cao hơn các sàn loại khác. Bạn không thể thỏa thuận phí giao dịch, trừ khi bạn có uy tín đủ lớn.
- Một hạn chế rõ ràng nữa là rủi ro tấn công trực tuyến. Nhiều sàn CEX bị tấn công và không đủ sức chống cự dẫn đến bị mất toàn bộ tài sản. Nó bao gồm cả tấn công từ bên ngoài tổ chức và bên trong tổ chức đó. Và đó là rủi ro lớn nhất mà bạn cần cân nhắc khi đặt toàn bộ tài sản của mình vào 1 sàn CEX.
- Các vấn đề kỹ thuật của sàn CEX hoặc các cuộc tấn công phối hợp có thể dẫn đến sàn CEX ngừng hoạt động, phải khắc phục sự cố. Và khi đó, bạn bị mất cơ hội giao dịch trực tuyến.
- Và, các sàn CEX này dễ bị kiểm duyệt theo yêu cầu của chính phủ. Các công ty sở hữu sàn CEX bị các cơ quan quản lý đóng băng hoặc tịch thu tiền của người dùng . Đôi khi là buộc các công ty mẹ của sàn giao dịch phải tiết lộ thông tin cá nhân của khách hàng để điều tra.
Có nên giao dịch ở các sàn CEX không?
Thực tế là không có sàn giao dịch crypto nào là an toàn 100%. Và bạn sẽ cần đánh giá các sàn CEX uy tín phù hợp với nhu cầu của bản thân. Một trong những khuyến cáo của VCO cho bạn là:
- Không bao giờ bỏ tất cả tài sản mã hóa của bạn trên các sàn giao dịch tập trung. Nếu bạn mất tất cả mọi thứ trên CEX, điều đó không nên gây tổn hại đến tài chính của bạn.
- Tiếp theo là chỉ giữ tài sản mã hóa của bạn trên sàn CEX trong thời gian ngắn. Các khoản tiền crypto trung và dài hạn của bạn nên được lưu giữ trong sự giám sát của bạn bằng các công cụ như khác có ít rủi ro hơn.
Các sàn CEX nổi tiếng hiện nay
- Sàn Coinbase;
- Sàn Cryptomus;
- Sàn Uphold;
- Sàn CEX.IO;
- Sàn BTCC;
- Sàn Gemini;
- Sàn Bitget;
- Sàn Binance;
- Sàn Kraken.
Sàn giao dịch DEX
Sàn giao dịch phi tập trung DEX
Decentralized Exchange nghĩa là sàn giao dịch phi tập trung, gọi tắt là sàn DEX. Sàn giao dịch tập trung DEX là một loại sàn giao dịch tiền điện tử KHÔNG được điều hành bởi một công ty sở hữu theo cách tập trung. Sàn DEX chuyên về các giao dịch ngang hàng của tiền điện tử và tài sản kỹ thuật số.
Không giống như các sàn giao dịch tập trung CEX, sàn DEX không yêu cầu bên thứ ba đáng tin cậy hoặc trung gian để tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi tài sản tiền điện tử.
“Phá bỏ trung gian” là ý tưởng đằng sau sàn DEX. Nó ám chỉ việc loại bỏ những người trung gian để những người bình thường có thể giao dịch trực tiếp với nhau. Điều quan trọng cần lưu ý là sàn DEX không cung cấp dịch vụ lưu ký tài sản tiền điện tử. Thay vào đó, tất cả tài sản đều nằm trong ví của người dùng.
Có một số loại sàn DEX khác nhau. Tuy nhiên, điểm chung đầu tiên của tất cả chúng là thực hiện lệnh trên chuỗi blockchain với sự trợ giúp của hợp đồng thông minh. Điểm chung thứ hai là người dùng không cần phải giao quyền giám sát tiền của họ cho bất kỳ sàn giao dịch tập trung nào.
Ba loại sàn giao dịch phi tập trung DEX phổ biến nhất dưới đây:
- Sàn DEX có sổ lệnh trên chuỗi blockchain;
- Sàn DEX có sổ lệnh ngoài chuỗi blockchain;
- Sàn DEX có thị trường giao dịch tự động.
Sàn DEX có sổ lệnh trên chuỗi là loại sàn DEX phổ biến nhất. Ở sàn này, mọi thứ đều diễn ra trên chuỗi blockchain. Và tất cả các lệnh đều được mã hóa vào blockchain cơ bản mà sàn DEX sử dụng. Do đó, tất cả các giao dịch đều minh bạch và không cần bên trung gian đóng vai trò là bên môi giới giữa bạn và bên kia.
Tuy nhiên, csàn DEX loại này tốn nhiều tài nguyên và cồng kềnh. Để khuyến khích người dùng đóng góp sức mạnh xử lý của họ vào blockchain, thường cần phải có phí.
Thêm nữa là chúng được coi là tốn nhiều tài nguyên là vì mọi nút trên mạng đều cần ghi lại mọi giao dịch.
Sàn DEX có sổ lệnh ngoài chuỗi cũng là loại sàn DEX phổ biến.
Về bản chất, một giao dịch ngoài chuỗi di chuyển giá trị ra khỏi chuỗi khối thông qua một trong một số phương pháp sau:
- Các bên giao dịch có thể tham gia vào một thỏa thuận chuyển nhượng;
- Các bên cũng có thể quyết định sử dụng bên thứ ba đảm bảo thực hiện giao dịch (bên bảo lãnh);
- Cách đơn giản nhất để thực hiện giao dịch như vậy là hai bên trao đổi khóa riêng của họ liên quan đến một lượng cố định mã thông báo tiền điện tử. Ưu điểm của phương pháp này là tiền không rời khỏi ví/địa chỉ, nhưng chúng nhận được chủ sở hữu mới ngoài chuỗi.
Sàn DEX có giao dịch tự động sử dụng các thuật toán vận hành tự động hoàn toàn. Các thuật toán này phức tạp và làm giảm nhu cầu sử dụng trung gian trong các giao dịch trực tuyến. Chúng giúp trải nghiệm người dùng ở giao diện đầu cuối trở nên rất mượt mà, mặc dù toán học ở giao diện cuối vẫn khá phức tạp.
- Tính ẩn danh, giao dịch nhanh chóng và cho vay ngang hàng đã khiến sàn DEX trở nên phổ biến ở các khu vực đang phát triển trên thế giới.
- Giảm thiểu rủi ro bị hack. Về mặt lý thuyết, tin tặc ít có khả năng truy cập vào quỹ giao dịch của sàn DEX.
- Đa dạng: DeFi là nơi bạn nên đến nếu bạn đang tìm kiếm một token nóng trong giai đoạn đầu. Một sàn DEX cung cấp số lượng token gần như vô hạn, bao gồm cả token nổi tiếng, ít người biết đến và hoàn toàn ngẫu nhiên.
Dĩ nhiên là sàn DEX cũng có những hạn chế nhất định.
- Tiền xu chưa được kiểm tra. Có nhiều vụ lừa đảo và âm mưu hơn do số lượng lớn các mã token chưa được kiểm tra trên các sàn DEX. Nếu một coin token được đào quá mức sẽ có nguy cơ làm quá tải nhóm thanh khoản và làm giảm giá trị của đồng tiền. Khi đó, một token như vậy được gọi là giật thảm “rug pulling”. Nghĩa là bạn có nguy cơ mất tiền.
- Lỗ hổng của hợp đồng thông minh. Một giao thức DeFi chỉ an toàn khi hợp đồng thông minh mà nó chạy trên đó an toàn. Mặc dù đã trải qua quá trình thử nghiệm dài, mã vẫn có thể chứa các lỗi có thể khai thác, có thể dẫn đến mất token của bạn.
- Giao diện người dùng khó khăn hơn. Có thể khó điều hướng các sàn giao dịch phi tập trung vì chúng có thể yêu cầu kiến thức chuyên môn. Trong hầu hết các trường hợp, bạn sẽ cần phải ra ngoài để tìm hướng dẫn.
Các sàn DEX nổi tiếng hiện nay
- Sàn Uniswap;
- Sàn Pancakeswap;
- Sàn Curve
Câu hỏi thường gặp
Theo dữ liệu của Dune và The Block, khối lượng giao dịch của sàn DEX đạt đỉnh hơn 21% vào tháng 5/2023. Trong các khoảng thời gian còn lại, giao dịch chỉ chiếm từ 5% – 15% so với các sàn CEX.
Đúng. Sàn Binance là một trong những sàn giao dịch tiền điện tử tập trung lớn nhất và phổ biến nhất thế giới. Sàn Binance cung cấp một loạt các tùy chọn giao dịch toàn diện và một nền tảng thân thiện với người dùng cho giao dịch crypto.
Sàn Binance thành lập năm 2017.
Đúng. Sàn Binance là một trong những sàn giao dịch tiền điện tử tập trung lớn nhất và phổ biến nhất thế giới. Sàn Binance cung cấp một loạt các tùy chọn giao dịch toàn diện và một nền tảng thân thiện với người dùng cho giao dịch crypto.
Sàn Binance thành lập năm 2017.
- Nakamoto, Satoshi. ¨Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System¨.p.3, 2008.
- Blockchain Technology Overview. https://doi.org/10.6028/NIST.IR.8202
- ACT-IAC White Paper: Blockchain Playbook for the U.S. Federal Government.”
ACT-IAC, April 23, 2018, https://www.actiac.org/act-iac-white-paper-blockchainplaybook-us-federal-government. - “Majority Attack.” Bitcoin Wiki, https://en.bitcoin.it/wiki/Majority_attack.
- Lamport, L. “Time, Clocks, and the Ordering of Events in a Distributed System.”
Communications of the ACM, vol. 21, no. 7, January 1978, pp. 558–565.,
doi:10.1145/359545.359563. https://amturing.acm.org/p558-lamport.pdf.
